Zo natuurlijk en puur mogelijk. Dat is dé trend van dit moment. De zon, daar moeten we helemaal niet bang voor zijn. Juist genieten van de belangrijke voordelen ervan, de warmte op je gezicht voelen, heerlijk. Die chemische zonbescherming, daar moet je juist voor oppassen! Leven in harmonie met de natuur, zo natuurlijk en duurzaam mogelijk, dat is toch de beste keuze?

Als ik dit soort berichten voorbij zien komen, dan snap ik het heel goed. Het is een hele fijne en belangrijke trend. Het laat zien dat we graag allemaal even wat meer ons best willen doen voor de natuur en ons klimaat. Daar ben ik het volledig mee eens!

Alleen wat hier wordt gezegd, dat klopt niet helemaal. Laten we samen even op onderzoek gaan, hoe zit het daadwerkelijk. Is de zon kankerverwekkend? Of juist je spf?

Deze filters worden wereldwijd al tientallen jaren gebruikt en zijn intensief getest op veiligheid, huidtolerantie, fotostabiliteit (breken ze niet af in zonlicht?) en mogelijke effecten op allergie en irritatie. Wetenschappelijke instanties zoals de FDA (VS), SCCS (Europa) en TGA (Australië) beoordelen deze filters voortdurend op basis van de nieuwste onderzoeksresultaten.

Waarom dan toch kritiek?

Sommige filters, zoals oxybenzone, zijn de laatste jaren in opspraak geraakt vanwege zorgen over mogelijke hormoonverstorende effecten of milieubelasting. Belangrijk is hierbij dat deze effecten vooral zijn gevonden in proefdieren bij extreem hoge doseringen. Veel hoger dan iemand ooit via zonnebrandcrème binnen zou krijgen. Ze willen een bovengrens vastellen, dus gebruiken ze extreme hoeveelheden om dit te onderzoeken.

Wetenschappers blijven dit soort filters continu evalueren, en als er risico’s zijn, worden ze beperkt of verboden.

Lang dachten we dat alleen chemische filters UV-absorberen en minerale filters UV-licht weerkaatsen. Alleen dit blijkt niet helemaal te kloppen. Ook minerale filters reflecteren en weerkaatsen een deel van de UV-straling (ongeveer 5-10%), maar absorberen, net als chemische filters, het overgrote deel. Ook deze werking is dus eigenlijk ‘chemisch’ te noemen.

Minerale filters zijn eveneens veilig, maar hebben soms praktische nadelen. Ze kunnen bijvoorbeeld een witte waas op je huid achterlaten en minder prettig aanvoelen. Om het gebruikscomfort voor jou te verbeteren, worden ze verwerkt in nano-vorm. Dit zorgt ervoor dat het product beter uitsmeert. Alleen deze nanodeeltjes zijn technisch gezien ook ‘chemisch’.

Dus: chemisch of natuurlijk?

De keuze tussen chemische en minerale zonnefilters is vooral een kwestie van persoonlijke voorkeur en gebruiksgemak, niet van veiligheid.

Feit: Er is géén wetenschappelijk bewijs dat normaal gebruik van zonnebrandcrème kankerverwekkend is. Integendeel: het regelmatig en correct gebruiken van zonnebrandcrème helpt juist om huidkanker te voorkomen.

Waar komt deze mythe vandaan?

Deze misvatting komt voort uit zorgen over bepaalde zonnefilters die in het bloed kunnen worden teruggevonden na gebruik. Onderzoekers hebben in een aantal studies, zoals de studie van Matta et al. (JAMA, 2020), gekeken of zonnefilters via de huid in het bloed terechtkomen. Het antwoord is: ja, in minieme hoeveelheden. Maar belangrijker is wat dat niet betekent:

Absorptie betekent niet automatisch dat iets schadelijk is.

Veel stoffen die je op je huid smeert zoals hyaluronzuur in je hydraterende crème, worden in kleine hoeveelheden opgenomen in je lichaam. Dat is op zichzelf geen reden tot zorg, zolang deze hoeveelheden onder de vastgestelde veilige grenzen blijven.

Hoeveel SPF gebruiken we dan eigenlijk?

Er worden in het nieuws studies aangehaald waarin bij dieren, vaak muizen of ratten, gezondheidsproblemen zijn gevonden na blootstelling aan zonnefilters. Maar hierbij gaat het bijna altijd om onrealistische hoeveelheden, via routes die bij mensen niet relevant zijn. Denk aan dieren die je zonnebrandcrème opeten (wat mensen natuurlijk niet doen) of jarenlang dagelijks worden blootgesteld aan duizenden keren hogere doses dan een mens ooit zou gebruiken.

Deze studies zijn bedoeld om zelfs de allerkleinste risico’s op te sporen. Net als bij veiligheidstests voor auto’s. Je test ook wat er gebeurt bij een crash van 300 km/u, ook al rijd je nooit zo hard.

Hoe streng zijn de regels?

In Europa en Australië gelden de strengste regelgeving ter wereld voor zonnefilters. Elk ingrediënt wordt uitgebreid getest op veiligheid, opname via de huid en invloed op cellen. Alleen filters die veilig worden bevonden, mogen worden gebruikt en dit wordt regelmatig opnieuw geëvalueerd.

Wat zegt de wetenschap?

Er is geen bewijs dat zonnebrandcrème kanker veroorzaakt. Wat wél goed onderbouwd is: UV-straling van de zon is de grootste veroorzaker van huidkanker. Jaarlijks krijgen duizenden mensen in Nederland de diagnose huidkanker, waarvan een groot deel voorkomen had kunnen worden met consequente SPF-bescherming.

Feit: Sommige zonnefilters worden in laboratoriumonderzoek omschreven als “mogelijk hormoonverstorend” maar dat betekent niet dat ze schadelijk zijn voor jouw hormoonbalans bij normaal gebruik.

Waar komt deze zorg vandaan?

In sommige (vooral oudere) wetenschappelijke publicaties worden bepaalde zonnefilters benoemd als “potential endocrine disruptors”. Dat klinkt verontrustend, maar het is belangrijk om te begrijpen wat daar precies mee bedoeld wordt.

In laboratoriumomstandigheden, zoals in vitro-tests in een reageerbuis, kunnen bepaalde stoffen bij zeer hoge concentraties een zwakke interactie aangaan met hormoonreceptoren. Simpel gezegd: de stof lijkt op een lichaamseigen hormoon en kan daar een beetje op reageren. Maar:

Wat betekent ‘mogelijk hormoonverstorend’ dan écht?

De term “mogelijk hormoonverstorend” betekent dus niet automatisch dat een product slecht is of je hormonen uit balans brengt. Het betekent dat een stof in een streng testproces een zwak effect heeft laten zien onder kunstmatige omstandigheden, niet dat dit effect ook optreedt bij normaal gebruik op je huid.

Kortom: gebruik dagelijks een zonnebrand die goed bij je huid past. Het is één van de beste én veiligste manieren om je huid te beschermen tegen vroegtijdige huidveroudering en huidkanker.

Bronvermelding:
Matta et all. (2020), Effect of Sunscreen Application on Plasma Concentration of Sunscreen Active Ingredients: A Randomized Clinical Trial. JAMA, 21;323(3):256-267.
Wong, M. (2024, 13 december). Factcheck: Low-Tox Sunscreen Swaps? Labmuffin, geraadpleegd op 18 juni 2025 van,  https://labmuffin.com/factcheck-low-tox-sunscreen-swaps/